Podstaw do unieważnienia małżeństwa kodeks rodzinny i przewiduje kilka. Każda z nich jest specyficzna i różni się charakterem od pozostałych.
Przesłanki unieważnienia małżeństwa
Powodami unieważnienia mogą być:
- brak wymaganego wieku małżonków, - ubezwłasnowolnienie małżonka, - choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy małżonka, - pozostawanie w innym związku małżeńskim przez małżonka, - pokrewieństwo lub powinowactwo między małżonkami, - stosunek przysposobienia pomiędzy małżonkami.
Oprócz powyższych sytuacji małżeństwo może być unieważnione z powodu wady oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński. Z wadą taką mamy do czynienia gdy oświadczenie zostało złożone:
- przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, - pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony, - pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający - oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.
Jeszcze jedną przyczyną unieważnienia małżeństwa, przewidzianą przez kodeks rodzinny i opiekuńczy, jest brak zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane. Unieważnienia małżeństwa w takim przypadku może żądać mocodawca.
Zasadą wprowadzoną przez kodeks rodzinny i opiekuńczy jest to, iż unieważnienia małżeństwa można żądać tylko w tych sytuacjach, które zostały przewidziane przez ten kodeks.
Kto jest upoważniony do unieważnienia małżeństwa?
O unieważnieniu małżeństwa orzeka sąd. Konieczne jest w tym celu wytoczenie powództwa przez osobę do tego uprawnioną na mocy przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W przypadku każdej z przyczyn wskazanych przez ten akt prawny, ustawodawca wskazuje także, kto może wytoczyć takie powództwo. Uprawnienie to przysługuje także prokuratorowi.
Prokurator posiada uprawnienie do wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa niezależnie od uprawnienia innych osób. Prokurator może wytaczać to powództwa na tych samych podstawach, które zostały przewidziane dla innych uprawnionych osób.
W jakim postępowaniu rozpatrywane są sprawy o unieważnienie małżeństwa ?
Sprawy o unieważnienie małżeństwa charakteryzują się pewną swoistością, co sprawia, iż ich rozpoznawanie i rozstrzyganie przez sąd dokonywane jest w postępowaniu odrębnym -postępowaniu w sprawach małżeńskich. Tryb procedury odrębnej jest tu obowiązkowy. W procesie o unieważnienie małżeństwa sąd może także rozstrzygać w sprawach dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny i o alimenty zarówno między małżonkami, jak i między nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz sprawy dotyczące pieczy nad dziećmi i wspólnego mieszkania małżonków.
W jakim zakresie orzeka sąd ?
Zasadą jest, iż sąd orzekając unieważnienie małżeństwa, orzeka także, czy i który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze. Jeżeli któryś z małżonków wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę unieważnienia małżeństwa w chwili jego zawarcia, to uważa się go za będącego w złej wierze. Do uznania kogoś za będącego w złej wierze, konieczne jest udowodnienie, że w chwili zawierania małżeństwa był on świadomy faktów bądź zdarzeń, które stanowią przyczynę nieważności małżeństwa.
Sąd orzeka w przedmiocie złej wiary z urzędu, oznacza to że nie ma potrzeby, by powód w sprawie o unieważnienie małżeństwa wnosił do sądu takie żądanie.
Treść wyroku w przedmiocie złej wiary któregoś z małżonków może brzmieć następująco:
- oboje małżonkowie zawarli małżeństwo w złej wierze, - jedno z małżonków zawarło małżeństwo w złej wierze, - żadne z małżonków nie zawarło małżeństwa w złej wierze.
Pamiętaj, że:
- W sprawach małżeńskich tak powodem, jak i pozwanym może być każdy z małżonków, w zależności od tego, który z nich pierwszy zdecyduje się na wytoczenie powództwa, - Prokurator ma prawo wytoczyć powództwo o unieważnienie małżeństwa, - Pomimo, iż sąd orzeka z urzędu o złej wierze małżonków, którzy zawarli związek małżeński oraz domniemania, że za będącego w złej wierze uważa się małżonka, który w chwili zawarcia małżeństwa wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę jego unieważnienia, nie oznacza to, iż nie ma możliwości w trakcie postępowania udowodnienia braku złej wiary.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, (Dz. U. z 1964r. Nr 9 poz. 59 ze zmianami).
źródło: e-prawnik.pl
|
...czego nie należy mylić z kościelnym unieważnieniem małżeństwa. Tam tytułami nieważności są:
1.Przeszkody
* wiek młodociany * niezdolność małżeńska /płciowa/ * istniejący węzeł małżeński * różność religii * święcenia * śluby lub profesja zakonna * uprowadzenie * przeszkoda występku * pokrewieństwo * powinowactwo * przyzwoitości publicznej * pokrewieństwa prawnego /adopcja
2.Brak formy kanonicznej
* brak jednoczesnego wyrażenia zgody małżeńskiej * brak świadka kwalifikowanego lub niewłaściwa jego kompetencja * brak świadka zwykłego * małżeństwo mieszane bez zachowania przypisanej dyspensy i formy * zawarcie małżeństwa we wspólnocie niekatolickiej bez wymaganych prawem pozwoleń (u prawosławnych zachowanie formy jest konieczne do godziwości a nie do ważności) * nie zachowanie stosownej formy kanoniczno-liturgicznej (słowa przysięgi) * pełnomocnik bez ważnego pełnomocnictwa
3.Wady zgody małżeńskiej
* wystarczający brak używania rozumu - habitualny (niedorozwój lub uszkodzenie mózgu) lub aktualny (odurzenie lub zamroczenie) - kan. 1095 p. 1. * poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków psychicznych (zaburzenia osobowości, choroby psychiczne, niedojrzałość) - kan. 1095 p. 2. * niezdolność natury psychicznej do podjęcia i wypełnienia obowiązków małżeńskich - kan. 1095 p. 3. * brak minimalnej wiedzy na temat małżeństwa - kan. 1096 * błąd co do osoby - błąd co do tożsamości fizycznej lub przymiotu rozciągniętego na osobę - kan. 1097 * błąd co do przymiotu osoby - bezpośrednio i zasadniczo zamierzonego przez zgodę. * podstępne wprowadzenie w błąd co do zasadniczego przymiotu osoby - kan. 1098 * błąd co do przymiotów małżeństwa - jedności, nierozerwalności oraz sakramentalności determinujący wolę - kan. 1099 * symulacja - całkowita lub częściowa - kan. 1101 całkowita - obejmuje małżeństwo samo w sobie częściowa - wykluczenie jakiegoś istotnego elementu lub przymiotu (wierność, nierozerwalność, jedności, trwałości, sakramentalności, równości osób, prawa do osoby, obowiązków małżeńskich, dobra potomstwa) * zgoda warunkowa - nieważne jest małżeństwo pod warunkiem co do przyszłości - kan. 1102 * przymus i ciężka bojaźń - gdy jest zew. i nie można się od niej uwolnić jak tylko przez zawarcie małżeństwa - kan. 1103
(za http://prawokanoniczne.org/ )
|